ĠRAJJIETNA
It-Twaqqif tal-Għaqda
1891
L-Għaqda Prince of Wales Own flimkien mal-banda tagħha għandha rabta sħiħa mal-festa ta’ San Duminku u dak kollu li hu Dumnikan. Gerry Cacciottolo, wieħed mir-riċerkaturi ta’ ġrajjietha, kiteb li din twaqqfet biex tkompli tkabbar iċ-ċelebrazzjoni tal-festa ta’ San Duminku fil-Birgu. Minn kitba antika, li aktarx instabet minn Cacciattolo, insiru nafu li l-Ewwel Laqgħa Ġenerali tas-Soċjetà saret fit-18 ta’ Ottubru 1891, f’dar li krew fi Strada Dietro il Convento, fejn inħatar l-ewwel kumitat taħt il-presidenza tat-Tabib Gian Felic Inglott. L-isem li ntgħażel kien Società Filarmonica La Vittoriosa, bis-surmast direttur għaliha jintgħażel Lorenzo Grima, magħruf bħala Lanżitu, li kien ġa mexxa xi baned li twaqqfu dik il-ħabta. Deskrizzjoni antika tal-bidu tas-Soċjetà, li jingħad li kienet instabet fost folji antiki, kienet din:
Krejna dar kbira, ħloqna l-Banda Vittoriosa u fuq il-bejt ittellgħet l-bandiera tal-Birgu.
1892
Il-banda l-ġdida l-ewwel programm għamlitu seba’ xhur wara li twaqqfet, b’żewġ programmi f’lejlet u nhar il-festa ta’ Sa Duminku ċċelebrata fis-27 u 28 ta’ Settembru 1892.
Aktarx li mqanqlin minn ċerta simpatija lejn l-Ingliżi, xi membri fil-Filarmonica La Vittoriosa bdew jimbuttaw xewqithom li l-banda tikseb il-patroċinju ta’ xi Prinċep jew Duka Ingliż. Il-preferut kien George, id-Duka ta’ York, neputi tar-Reġina Victoria. Għalhekk, f’Laqgħa Ġenerali li tlaqqgħet fit-22 ta’ Frar 1894, ġie approvat li titressaq petizzjoni lid-Duka. Fiha ntweriet ix-xewqa tas-Soċjetà li tiġi onorata billi tikseb il-patroċinju tiegħu u konsegwentement, tibdel isimha għal dak ta’ Duke of York’s Own Band.
It-tweġiba għall-petizzjoni li ntbagħtet waslet fit-8 ta’ Mejju 1895, meta l-Kurunell Vella, tar-Royal Malta Regiment, li kien President Onorarju tas-Soċjetà, kiteb lin-nutar Cauchi, is-segretarju, li d-Duka kien aċċetta bil-ferħ il-patroċinju tiegħu u li l-banda tibda ġġib ismu. Din l-aħbar intlaqgħet b’entużjażmu u ferħ fil-każin. Dik il-lejla, il-bandisti nġabru kollha hemm u spontanjament ħarġu jagħmlu marċ fi triqat il-parti ta’ fuq tal-Birgu.
1901
Isem din il-banda bħala Duke of York’s Own Band, magħrufa wkoll bħal tal-istilla, ma kellux idum wisq. Wara l-mewt tar-Reġina Victoria f’Jannar 1901, binha Edward, li kien il-Prinċep ta’ Wales, sar Re li għażel li jissejjah Edward VII. Ibnu George, li sa dakinhar kien id-Duka ta’ York u patrun tal-banda Vittoriosana, sar il-Prinċep ta’ Wales u werriet tat-Tron.
Dan kellu jwassal biex il-banda Vittoriosana tibdel isimha għal dak ta’ Prince of Wales Own Band. Il-petizzjoni biex iseħħ dan intbagħtet fl-10 ta’ Novembru 1901 u l-għada waslet it-tweġiba affermattiva.
L-ewwel programm bl-isem ġdid tagħha Prince of Wales Own Band għamlitu fl-24 ta’ Novembru fiż-Żejtun, lejlet il-festa ta’ Santa Katerina. Dakinhar, għall-ewwel darba, għalqet il-programm bl-innu tal-Prinċep - God Bless the Prince of Wales.
1903
Fil-kuntest ta’ dawk iż-żminijiet, din l-istima lejn il-ġerarkija Ingliża ntweriet ukoll billi personalitajiet prominenti Ingliżi f’Malta, bħal ma kienu Lord Strickland u l-Ammiral Lacon Hammet jinħatru Presidenti Onorarji tas-Soċjetà. Kien fuq insistenza u rakomandazzjoni ta’ dan tal-aħħar li l-Banda Prince of Wales Own ingħatat tant importanza u prominenza nazzjonali waqt iċ-ċerimonja tat-tqegħid tal-ewwel ġebla tal-breakwater, mir-Re Dwardu VII, nhar l-20 ta’April 1903. Dawk is-snin, meta taħt id-direzzjoni ta’ Mro. Raffaele Ricci, il-Banda Vittoriosana kienet għaddejja mill-aħjar żminijiet tagħha, ġiet mistiedna biex waqt il-wasla tar-Re u tal-persunaġġi distinti mistiedna u tul iċ-ċerimonja tat-tqegħid tesegwixxi programm mużikali. Din il-parteċipazzjoni tal-Banda ġiet irrapurtata bi prominenza fil-ġurnali ta’ dawk il-ġranet.
1903
Jekk l-approvazzjoni għaż-żamma tal-patrunanza u isem il-banda tal-Prinċep ta’ Wales waslet fi żmien qasir, ma nistgħux ngħidu l-istess għall-preżentazzjoni tal-istendard tiegħu lill-Banda, kif kienet l-użanza dak iż-żmien.
Fl-istess sena li l-Banda ġabet l-isem Duke of York hija rċeviet l-istendard mill-Gvernatur Lord Grenfell nhar it-Tnejn 18 ta’ Marzu 1901 fil-bitħa tal-Palazz tal-Gvernatur, il-Belt.
Iżda meta l-Banda saret Prince of Wales kellhom jgħaddu sentejn sakemm saret iċ-ċerimonja tant mistennija kellha sseħħ. Din seħħet is-Sibt 26 ta’ Diċembru 1903 fi Pjazza Santa Margerita, illum fil-konfini ta’Bormla, mill-Gvernatur Mansfield Clarke.
1919
F’Jannar1919, kważi unanimament, ġie deċiż li jinkera l-palazz tal-lum, fi Triq il-Mina l-Kbira, li kien aktar lejn iċ-ċentru tal-parti ta’ fuq tal-Birgu. Wara xi alterazzjonijiet li saru biex ġie aktar komdu, sentejn wara, jiġifieri fl-1921 ġie deċiż li jinxtara. B'hekk il-palazz sabiħ ta' Triq il-Mina l-Kbira issa sar kollu kemm hu propjetà tal-Prince of Wales Own Band.
1954-1980
Fis-7 ta’ Frar 1954, il-President Axiaq Mifsud irriżenja minħabba l-età. Floku nħatar it-Tabib Joseph Saliba li baqa’ f’din il-kariga sakemm irriżenja f’April 1997, u floku bħala Aġent President inħatar unanimament mill-Kumitat, is-Sur Emanuel Busuttil Dougall. L-istess Prokuratur Legali Axiaq Mifsud inħatar President Onorarju. F’din is-sena, l-1954, żaret Malta r-Reġina Eliżabbetta II. Il-Banda reġa’ messha l-unur li ssellmilha l-ewwel waħda mill-Ponta ta’ Sant’Anġlu kemm fil-wasla kif ukoll fit-tluq. Fis-sena 1975, Mro. Vincenzo Ciappara rtira minħabba raġuni ta’ saħħa u età. Floku nħatar Mro. Emanuel Costantino, kolonna tal-Għaqda li dam iservi sal-1980 meta, għal raġuni ta’ saħħa wkoll kellu jħalli l-kariga, u fl-24 ta’ Marzu 1980, inħatar Mro. John J. Pace.
1921
Fl-1 ta’ Novembru 1921, wasal Malta Edward il-Prinċep ta’ Wales, fl-okkażjoni tal-ftuħ tal-ewwel Parlament Malti. Tul iż-żjara, il-Banda Vittoriosana reġgħet kienet fuq quddiem fl-attivitajiet organizzati, l-istess kif kien sar 20 sena qabel, waqt iż-żjara tiegħu meta kien Prinċep ta’ York u kienet għadha ġġib ismu. Reġgħet kienet hi li tatu merħba hekk kif niżel f’Xatt id-Dwana. Kienet hi wkoll li issa, taħt id-direzzjoni tas-Surmast Monterosso, għamlet is-solitu programm mużikali, li kien isir f’xi okkażjoni simili fi Pjazza San Ġorġ waqt il-Pranzu Statali fil-Palazz tal-Gvernatur. L-għada, ħadet post Banda Militari, waqt viżita li saret fix-Xagħra tal-Furjana għal aktar minn 4000 veteran tal- Gwerra l-Kbira 1914-1918. Fi tmiem il-parata, il-Prinċep imsieħeb minn ħuh George, Duka ta’ York, ippreżenta stendart bl-istemma tiegħu lill-Avukat Serafin Vella, President tas-Soċjetà Vittoriosana, waqt li qallu:
I am very glad indeed to present you with this banner and I much appreciate the loyalty which you have always upheld and which this banner will serve to further strenghten in the future.
Wara ċ-ċerimonja, il-Banda għamlet marċ mill-Furjana, tul Strada Rjali, quddiem il-kontinġent tal-veterani tal-gwerra, li mmarċjaw warajha sa Pjazza San Ġorġ.
Fil-ġurnali l-Banda Vittorisoana ġiet imfaħħra mhux ftit għas-sehem tagħha waqt iż-żjara tal-Prinċep. Il- ġurnal Malta Tagħna għamel aċċenn speċjali għall-preżentazzjoni tal-istendart mill-Prinċep innifsu. Kien ikkummenta hekk:
Kienet preżentazzjoni uffiċjali unika fl-istorja tal-baned kollha ta’ Malta.
Dan l-avveniment importanti fl-istorja tal-baned Maltin, wisq probabbli, kienet waħda mir-raġunijiet li l-banda żammet dan l-isem sal-ġurnata tal-lum.
1992
Fid-29 ta’ Mejju 1992 ir-Reġina Eliżabbetta għamlet żjara f’Malta. L-Għaqda kellha l-unur li ġiet mistiedna tiltaqa’ mar-Reġina fis-Sagra Infermerija l-Belt Valletta.
1938-1946
Fis-7 ta’ Frar 1954, il-President Axiaq Mifsud irriżenja minħabba l-età. Floku nħatar it-Tabib Joseph Saliba li baqa’ f’din il-kariga sakemm irriżenja f’April 1997, u floku bħala Aġent President inħatar unanimament mill-Kumitat, is-Sur Emanuel Busuttil Dougall. L-istess Prokuratur Legali Axiaq Mifsud inħatar President Onorarju. F’din is-sena, l-1954, żaret Malta r-Reġina Eliżabbetta II. Il-Banda reġa’ messha l-unur li ssellmilha l-ewwel waħda mill-Ponta ta’ Sant’Anġlu kemm fil-wasla kif ukoll fit-tluq. Fis-sena 1975, Mro. Vincenzo Ciappara rtira minħabba raġuni ta’ saħħa u età. Floku nħatar Mro. Emanuel Costantino, kolonna tal-Għaqda li dam iservi sal-1980 meta, għal raġuni ta’ saħħa wkoll kellu jħalli l-kariga, u fl-24 ta’ Marzu 1980, inħatar Mro. John J. Pace.
2003
Il-Ħadd, 27 t’April 2003, żar il-Każin tal-Prince of Wales Own l-E.T. Fra Andrew Bertie, Gran Mastru tal-Ordni tal-Kavallieri ta’ San Ġwann ta’ Rodi u Malta, fl-okkażjoni tal-onorifiċenza bħala ċitadin onorarju tal-Birgu. Huwa ġie milqugħ mill-Viċi President Anzjan u Membri tal-Kumitat. Mal-wasla tiegħu ndaqqet fanfara u wara flimkien mal-President Onorarju tagħna Fra’ John E. Cretien daħal fl-intrata tal-Każin biex jiffirma l-ktieb tal-viżitaturi.
2012
Ġurnata memorabbli għall-Għaqda Filarmonika Prince of Wales Own tal-Birgu kienet nhar il-Ħadd, 15 t’April 2012, biż-żjara fil-Każin tagħha, mill- A.R.T. il-Prinċep Richard KG GCVO, Duka ta’ Gloucester. Huwa ġie Malta bħala rappreżentant personali tal-M.T. r-Reġina Eliżabbetta II fl-okkażjoni tal-Ġublew tad-Djamanti tagħha fuq it-Tron tar-Renju Unit u l-Kap tal-Commonwealth, kif ukoll is-70 Anniversarju mill-għotja tal-George Cross lil Malta minn missierha l-M.T. r-Re Ġorġ VI.
2005
Il-Ħamis, 24 ta’ Novembru 2005, fl-okkażjoni taż-żjara uffiċjali f’Malta tal-Maestà Tagħha r-Reġina u l-Altezza Rjali Tiegħu d-Duka ta’ Edinburgh, il-Kmandant Uffiċjali tal-HMS Illustrious, il-Kaptan Robert Cooling RN, stieden lill-President Emanuel Busuttil Dougall u s-Sinjura tiegħu għal riċeviment fuq l-HMS Illustrious f’Pinto Wharf, il-belt Valletta fil-preżenza tal-Maestà Tagħha u l-Altezza Rjali Tiegħu, fejn il-President ltaqa' u tkellem personalment mal-Maestà Tagħha.
2014
Fl-2014 sar xogħol strutturali estensiv fil-Każin tal-Prince of Wales Own. Twaqqgħu xi ħitan fin-naħa t'isfel biex il-Bar issa kellu fetħa fejn jilqa' n-nies.
Waqt ir-restawr tat-taraġ instabet niċċa fil-ħajt fis-setaħ tat-taraġ prinċipali. Din ġie restawrata u fiha tpoġġa kaptell u biċċa minn kolonna tal-irħam li kienu fil-Knisja l-antika, biex jitfakkru l-Membri li m’għadhomx magħna u li tant ħadmu għall-Knisja, għall-Festa u għall-Każin. Dan il-Mafkar u dawn is-Swali ġodda ġew inawgurati nhar is-Sibt, 16 t’Awwissu 2014, mill-President ta’ Malta l-E.T. Dr Marie-Louise Coleiro Preca, u mbierka mill-Pirjol P. Frank Borg O.P. Direttur Spiritwali tal-Għaqda Filarmonika Prince of Wales Own.
Saru wkoll xi swali fuq wara tal-Każin biex ikunu jistgħu jilqgħu għall-ħtiġijiet moderni. Is-swali kienu inawgurati nhar is-16 ta' Awwissu 2014 mill-E. T. il-President ta' Malta Dr. Marie Louise Coleiro Preca.
1991
L-1991 kienet is-sena ċentinarja mit-twaqqif tal-Għaqda. Għal din l-okkażjoni saru festi kbar fosthom Kunċert Vokali u Strumentali fil-Knisja Dumnikana tal-Lunzjata, taħt il-patroċinju tal-President ta’ Malta l-E.T. Dr. Ċensu Tabone u wara sar il-kxif tal-Monument Kommemorattiv tal-irħam fil-Każin, kif ukoll riċeviment għall-mistednin preżenti. It-Tnejn ta’ wara saret Quddiesa Konċelebrata ta’ radd il-ħajr fil-Knisja Dumnikana tal-Lunzjata. Wara proċessjonalment kulħadd mexa mill-Knisja għall-Kunvent fejn minn hemm inħarġet l-istatwa ta’ San Duminku ta’ Lecce. Din twasslet sal-Każin fejn ġiet irregalata mill-Komunità lill-Kumitat tal-Każin, u tpoġġiet f’niċċa ppreparata apposta. Wara sar ir-reċiviment tal-Festa ta’ San Dumniku.
2021
Matul is-sena 2021, il-Banda Prince of Wales Own tat sehem attiv fil-festi li mmarkaw it-VIII Ċentinarju mill-Mewt ta' Missierna San Duminku. Nhar il-ftuħ tal-Festi Ċentinarji l-Banda Prince of Wales Own laqgħet lill-Kardinal Mario Grech ġewwa l-Birgu. Din kienet l-ewwel darba li l-Kardinal żar u mexxa funzjoni f'Malta bħala Kardinal barra l-Katidral.
Matul din is-sena ttellgħu bosta akkademji mużikali, minkejja li l-pandemija ma kinitx tippermetti li l-Banda ddoqq fit-toroq tal-Birgu. Il-Banda żanżnet ukoll innu ġdid miktub għas-sena Ċentinarja bit-titlu Sebħ il-Ġmiel ta' Kalaroga.
Madanakollu l-Filarmonika Prince of Wales Own xorta waħda laqgħet ir-relikwa ta' Missierna San Duminku, li nġiebet apposta minn Ruma għall-ġimgħa tal-festa ta' San Duminku fil-Birgu lejn l-aħħar t'Awwissu.
2021
Ix-xogħol ta' għadd kbir ta' volontiera ma qata' xejn matul is-snin. Beda bil-mod il-mod jinħass il-bżonn li l-każin ikollu sala kbira u sabiħa li tixraq lis-sbuħija tal-palazz, li issa beda jġib l-isem Palazz id-Dumnikani. Għalhekk grazzi għall-ħidma ta' diversi membri tal-kumitat sar xogħol kbir fuq is-sala l-kbira tal-Każin. Is-sala bl-isem, 'Sala San Duminku' ġiet inawgurata mil-Majjistru Ġenerali tal-Ordni Dumnikan Fra Gerard Timoner III nhar l-Aħħar Tlieta ta' San Duminku fil-Birgu fis-sena ċentinarja li fakkret it-800 sena mill-mewt tal-qaddis.
